«Қазақстан кітаптары» бөлімінің Ғалымдар залында көрнекті тарихшы ғалым, тарих ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ КСР Ғылым Академиясының корреспондент-мүшесі Ермұқан Бекмахановтың 100 жылдығына арналған кітап көрмесі ұйымдастырылды.
Ермұқан Бекмаханов (1915-1966) 1915 жылы 15 ақпанда Павлодар облысының Баянауыл ауданында дүниеге келді. 1937 жылы Ресейдегі Воронеж педагогикалық институтын бітіріп, Қазақ КСР Халық ағарту комиссариатының жанындағы Ғылыми-зерттеу институтында жұмыс істеді. Ұлы Отан соғысы жылдары Республикалық халық ағарту комиссариатының басқармасын басқара отырып, жоғары оқу орындарында оқытушылық қызметтер атқарды. 1941-1946 жылдары Е.Бекмаханов Халық ағарту комиссариатының басқарма бастығы, 1946-1947 ж. Қазақ КСР Ғылым Академиясының тарих, археология және этнография Институты директорының орынбасары, 1947-1966 ж. С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің (қазіргі әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті) тарих кафедрасының оқытушысы, меңгерушісі қызметтерін атқарды.
Ермұқан Бекмаханов - отандық тарихтың негізін қалаушы. Ғалым XVII-XIX ғ. Қазақстанның саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдайларының мәселелерін зерттеуге едәуір үлес қосты. Ол этнография, тарих, әдебиет, заң, атеизм, қазақтардың мәдениеті мен өнері бойынша көптеген ғылыми жұмыстардың, Қазақстан тарихы бойынша орта мектептерге арналған оқулықтар мен оқу құралдарының авторы. 1943 жылы ғалымның отандық тарих бойынша алғашқы «Қазақ ССР тарихы» ғылыми жұмысы жарық көрді, кітаптың редакторы КСРО ҒА академигі А.М.Панкратов болды. 1947 жылы оның «XIX ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан» атты монографиясы орыс тілінде жарық көрді. Осы тақырып бойынша 1946 жылы Мәскеуде ғалым докторлық диссертациясын қорғады. Бұл жұмыс ресейлік отарлау кезеңінің басындағы Қазақстанда болған ұлт-азаттық қозғалысқа арналды. Тарихты тура баяндап, жалпы қабылданған қағидаларды елемегені үшін Е.Бекмаханов 1952 ж. тұтқындалып, 25 жылға бас бостандығынан айырылады. 1954 жылы босатылып, ақталып шығады. Е.Бекмахановтың өмірі мен мұрасы оның ғылым саласындағы замандастарының және әріптестерінің есімдерімен тығыз байланысты. Оның ғалым болып қалыптасуына куә болғандар: К.И.Сәтпаев, М.О.Әуезов, Б.Момышұлы, М.Ғабдуллин, С.М.Мұқанов, С.Зиманов және т.б. Оның шығармашылық және ғылыми мұрасын көптеген шәкірттері: академиктер М.Х.Асылбеков, М.К.Қозыбаев, К.Н. Нүрпейіс және т.б. жалғастырды. Ғалым өмірінің соңғы жылдарында С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінде жұмыс істеді. 1966 жылы Алматы қаласында қайтыс болды.
2004 жылдан бастап әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде дәстүрлі түрде «Бекмаханов оқулары» өткізіледі. 2013 жылы желтоқсан айында Павлодар мемлекеттік педагогикалық университетінде белгілі тарихшыға арналған «Ұлттық тарих: қазіргі дамудың тенденциясы» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Е.Бекмаханов Қызыл Жұлдыз орденімен және медальдармен, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің мақтау қағазымен марапатталды. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінде ғалымға ескерткіш орнатылды, осы университеттің ғылыми кітапханасына және Жамбыл облысы Шу ауданының Төле би ауылындағы орта мектепке оның есімі берілді.
Кітап көрмесінде ғалымның өмірі мен қызметі жайлы материалдар, оның ғылыми еңбектері, мақалалары және замандастары мен әріптестерінің ол туралы естеліктері ұсынылған.
Кітап көрмесіне шақырамыз!
|